De wereld volgens Trump

Trumps poging om de Fed onder controle te krijgen, zou wel eens het uiteindelijke doel van zijn economisch beleid kunnen weerspiegelen: een sterke nominale groei om de schuldgraad af te bouwen.

De vele politieke en economische gebeurtenissen die dit jaar hebben plaatsgevonden, hebben bijna allemaal één ding gemeen: Donald Trump heeft er zijn stempel op gedrukt. De almachtige Amerikaanse president houdt zich aan zijn campagnebeloften – hoe excentriek die soms ook mogen zijn – en stelt, surfend op zijn momentum, nieuwe doelen voor zijn ambtstermijn. Zullen we, nu de vakantie achter de rug is, proberen wijs te worden uit de capriolen van Trump? Ze kunnen onmogelijk volledig worden doorgrond en we kunnen er ook niet uit afleiden waar de president morgen mee zal komen aanzetten ...

Als eerste was er in januari "DeepSeek Day", die de wereld eraan herinnerde dat artificiële intelligentie (AI) tot op zekere hoogte ook buiten de Verenigde Staten kan worden ontwikkeld, in dit geval in China. Daardoor vielen de aandelenmarkten van de ontwikkelde landen terug en verloor Nvidia tussen januari en april ruim 40%, alvorens in vier maanden tijd bijna in waarde te verdubbelen. De AI-hype is nog altijd springlevend. Andere beleggingsthema's krijgen van beleggers slechts wat kruimels toegeworpen. Alleen Trump slaagt erin de aandacht van de allesverslindende AI-golf weg te kapen.

Vervolgens was er "Zelensky Day": de vernedering van de Oekraïense president door de regering-Trump, live op televisie, waardoor Duitsland zich gedwongen zag om zijn militaire en economische lot opnieuw in eigen handen te nemen: Amerika is niet langer een bevriend land! Europa wordt omvergelopen, maar het is te log en te rigide om er iets tegen in te brengen. Een paar dagen later volgde "Liberation Day" en de wereld vroeg zich af wat er gebeurd was: wie heeft het recht om een einde te maken aan de voorspoedige globalisering? De nieuwe Amerikaanse invoerheffingen zijn sinds juli van kracht. Trump krabbelde niet terug¹. Integendeel, hij bracht zijn "Art of the Deal", waar meer dan 1,1 miljoen exemplaren van verkocht zijn², juist in de praktijk. Door te dreigen met heffingen van 60% kreeg hij zijn verbijsterde gesprekspartners zover dat ze zonder al te veel problemen, of zelfs zonder enige weerstand, akkoord gingen met invoerheffingen van 15%. Het was de strenge Von der Leyen die het hoofd moest buigen. China heeft zich gerealiseerd dat zijn export steeds meer onder druk komt te staan en belooft dan ook de deflatoire druk die het met zijn industriële overproductie voor de wereld en voor zichzelf creëert, tegen te gaan. Aan het begin van de zomer bombardeerde het Amerikaanse leger de nucleaire installaties van Iran zonder dat de vonk in het Midden-Oosterse kruitvat sloeg. In de schaduw van al deze opzienbarende gebeurtenissen roept de regering-Trump de immigratie naar de VS een halt toe, zakken de olieprijzen, daalt de Amerikaanse dollar en worden in de VS belastingverlagingen en deregulering doorgevoerd. Trump voert zijn campagnebeloften uit, allemaal, behalve de vierentwintig uur waarin hij de oorlog in Oekraïne dacht te beëindigen. Poetin verzet zich tegen Trump en "spant samen" met Xi en Modi. Er ontstaat een nieuwe geopolitieke wereldorde.

En Trump gaat nog verder: hij ontslaat hoge ambtenaren die hem te weinig steunen, de Amerikaanse staat neemt, zonder dat het de Amerikaanse overheid geld kost, een belang in bedrijven die overheidssubsidies hadden gekregen, en gaat over tot massale overheidsaankopen. Wordt de defensiesector, na Intel, het volgende slachtoffer van de zoektocht naar nieuwe begrotingsmiddelen, naast de importheffingen, om toekomstige belastingverlagingen te financieren? Het meest ontwrichtend, en met de grootste potentiële impact, is echter het plan van de Amerikaanse president om de controle over de Amerikaanse Federal Reserve (Fed) over te nemen om het monetair beleid in een wurggreep te houden, zoals in een aantal opkomende landen het geval is. Waarom deze aanval op een onafhankelijke instelling van de Amerikaanse democratie, waarvan iedereen behalve Trump ook het belang van de onafhankelijkheid inziet? Trump heeft zijn herverkiezing immers voor een groot stuk te danken aan zijn kritiek op wat hij "Bidenflation" noemt. Toch, afgezien van zijn "drill, baby, drill", waarvan de impact – dalende inflatie door dalende olieprijzen – intussen al voorbij lijkt, zien we dat het beleid van Trump de inflatie juist bevordert: De daadwerkelijke verzwakking van de dollar, waar Trump naar streeft, doet de inflatie toenemen. Ook de vestiging van grote buitenlandse industriële bedrijven op Amerikaanse bodem en deglobalisering zijn inflatoir. Daarnaast zal de inflatie verder worden aangewakkerd door de nieuwe Duitse investeringsgolf en het Chinese beleid tegen deflatie. Trumps strijd tegen immigratie, zijn hogere importheffingen en zijn "nationaliseringen" veroorzaken stagflatie³. Ten slotte zal vooral zijn overname van de Amerikaanse Centrale Bank de inflatie aanjagen, want het is moeilijk voor te stellen dat een Fed onder invloed van Trump een restrictief monetair beleid zou voeren om de Amerikaanse groei af te remmen. Hoe kunnen we wijs worden uit dit veelomvattende economische activisme van de Amerikaanse president, terwijl veel waarnemers er al sinds zijn aantreden van uitgaan dat er geen touw aan vast te knopen valt?

De Pax Americana⁴, die aan de bondgenoten van de VS militaire en handelsbescherming bood in ruil voor de financiering van de Amerikaanse begrotings- en handelstekorten die door deze 'vrijgevigheid' werden veroorzaakt, werkt niet langer voor de Amerikaanse middenklasse. Hoewel het land lange tijd volledige werkgelegenheid heeft gekend, neemt de koopkracht van de middenklasse al enkele decennia af en is het afdalen op de sociale ladder een realiteit voor miljoenen Trump-stemmers: een toch niet zo voorspoedige globalisering. Het plan van Trump lijkt te zijn om de VS op zichzelf te laten terugplooien en een sterke nominale groei te orkestreren met een hogere reële groei en inflatie. Deze verandering in het economische regime zou de verdienste kunnen hebben dat de schuldgraad erdoor verlaagt – iets waar een lange periode van trage groei en zeer lage rentetarieven niet voor heeft kunnen zorgen, integendeel. Het is waarschijnlijk tijd om nog eens te denken aan wat Scott Bessent zei⁵: "Wall Street kan heel goed voor zichzelf zorgen; het beleid van Trump is dan ook gericht op de middenklasse (Main Street)." Koopkracht in plaats van snel stijgende beurzen, zoals in Frankrijk tijdens de "Trente Glorieuses" (de periode van sterk economisch herstel na de Tweede Wereldoorlog), toen de opkomst van de middenklasse niet werd belemmerd door inflatie? Dat lijkt toch de intentie. We zullen zien. De snelheid waarmee de dollar daalt en de obligatierente stijgt zal de maatstaf zijn voor het toekomstige succes of falen van dit explosieve economische beleid.